„Szwecja rajem gwałcicieli” – chwytliwe, i wbrew faktom

Kilka tygodni temu ukazał się na naszych łamach tekst „Te słynne szwedzkie gwałty – wzór dla innych państw”. Był reakcją autorki na licznie publikowane i szeroko głoszone w Polsce opinie, jakoby w Szwecji liczba gwałtów wzrosła w ostanim czasie o całe 700 procent. Opinie o tyle niebezpieczne, że rozpowszechniane przez polityków i używane do ich własnych celów – strategii strachu. Tekst wzbudził duże zainteresowanie, a w komentarzach Czytelnicy wyrażali zdziwienie, że prawda jest inna; zadowolenie, że ją poznali; a czasem krytykę, że dane, choć czerpane z miarodajnych szwedzkich i unijnych źródeł, mało przekonujące.

Okazuje się, że nie tylko my interesujemy się tematem. BBC, w swoim cyklu „Reality Check” (Sprawdzanie faktów), także wzięła go na warsztat, Nasz artykuł potwierdził ich wersję. Mamy nadzieję, że dane prezentowane przez szacowną British Broadcasting Corporation trudniej będzie podważyć.

Tłumaczenie z angielskiego Artur Osiński.

Sprawdzamy fakty – Czy Malmö jest europejską „stolicą gwałtów”? BBC, 24.02.2017

Według statystyk Szwecja przyjęła więcej młodych imigrantów płci męskiej niż inne kraje Europy i dramatycznie wzrosła w Szwecji liczba przestępstw seksualnych, tak bardzo, że Malmö jest teraz europejską stolicą gwałtów.

Nigel Farage europoseł z ramienia partii UKIP

Zarzut:
W ostatnich kilku latach wielu młodych mężczyzn-imigrantów przybyło do Szwecji, a kraj ten przyjął bezprecedensową liczbę uchodźców. To spowodowało olbrzymi wzrost liczby przestępstw seksualnych w Szwecji, szczególnie w leżącym na południu kraju, portowym mieście Malmö.

Werdykt Reality Check:
Malmö (oraz inne duże miasta w Szwecji) ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników zgłoszonych przestępstw seksualnych proporcjonalnie do liczby mieszkańców, głównie ze względu na surowość szwedzkiego prawa i sposobu w jaki przestępstwa seksualne są w tym kraju rejestrowane.

Liczba zgłoszonych gwałtów w Malmö wcale nie wzrosła w ostatnich latach – w zasadzie liczba ta spada od rekordowego roku 2010, przed ostatnim napływem uchodźców.

Nie jest możliwe połączenie tych przestępstw z pochodzeniem przestępców, gdyż takie dane nie są w Szwecji publikowane.

Były przewodniczący partii UKIP Nigel Farage sformułował swój zarzut w audycji londyńskiego radia LBC w poniedziałek 20 lutego, przy okazji dyskusji nad ostatnimi komentarzami Donalda Trumpa o terroryzmie w Szwecji.

Pan Farage powiedział, że nie było szczególnych ataków terrorystycznych w Szwecji od czasu przybycia dużej liczby uchodźców, ale za to Szwecja zanotowała dramatyczny wzrost przestępstw seksualnych i przez to portowe miasto Malmö na południu kraju – trzecie co do wielkości miasto Szwecji, zostało “europejską stolicą gwałtów”.

A więc czy rzeczywiście nastąpił wzrost liczby przestępstw seksualnych w Szwecji? Czy rzeczywiście liczba gwałtów w Malmö wzrosła odkąd Szwecja przyjęła bezprecedensową liczbę uchodźców?

Na wstępie trzeba przyznać, że część wypowiedzi dotycząca liczby przyjętych uchodźców jest z pewnością prawdziwa.

Szwecja jest jednym z krajów Europy, który przyjął największą liczbę uchodźców w ostatnich latach.

Według agencji Eurostat, która zbiera dane statystyczne że wszystkich krajów Unii Europejskiej, w 2015 Szwecja odnotowała ponad 162 tysiące podań o azyl – 1667 azylantów na 100 tysięcy mieszkańców.

Większość proszących o azyl (114,470 ) to mężczyźni, z czego 45,790 to mężczyźni w wieku od 18 do 34 lat.

Imigracja do Szwecji na przestrzeni ostatnich lat. Źródło: Agencja Eurostat

Czy liczba przestępstw seksualnych w Szwecji wzrosła?

„Przestępstwa seksualne” to bardzo szerokie pojęcie, które w Szwecji odnosi się do szerokiej gamy wykroczeń i zbrodni na tle seksualnym.

Gwałt jest jednym z przestępstw seksualnych. Ale prawodawstwo Szwecji do przestępstw seksualnych zalicza także płacenie za seks, napastowanie seksualne, nieprzyzwoite obnażanie się, wykorzystywanie seksualne, molestowanie i przemyt ludzi w celach seksualnych.

W roku 2015 – kiedy Szwecja przyjęła największą liczbę uchodźców – liczba zgłoszonych przestępstw seksualnych i gwałtów spadła odpowiednio o 11 procent i o 12 procent w porównaniu do roku 2014 – policji zgłoszono 18 100 przestępstw seksualnych, z czego 5 920 zostało zakwalifikowanych jako gwałt.

Ten spadek był poprzedzony wzrostem w 2014 roku przestępstw seksualnych i gwałtów zgłoszonych policji.

Szwedzka Narodowa Rada dla Zapobiegania Przestępstwom (Brottsförebyggande rådet – Brå) wyjaśnia, że wzrost ten Szwecja zawdzięcza zmianom w prawie karnym dokonanym w 2013 roku, które to zmiany zaostrzyły przepisy dotyczące przestępstw seksualnych.

Podobny wzrost zgłoszonych przestępstw nastąpił w 2006, gdy w kwietniu 2005 weszły w życie nowe przepisy dotyczące przestępstw seksualnych.

Od tamtego czasu każda zgłoszona sprawa przemocy seksualnej jest rejestrowana osobno. To znaczy, jak tłumaczy Susanne Lekengård z Brå, że jeśli ktoś zgłosi policji, że był gwałcony przez współmałżonka lub partnera każdego dnia przez ostatni rok, to policja musi każdy akt gwałtu zarejestrować jako osobne zdarzenie.

W wielu krajach takie przypadki zostałyby zarejestrowane jako jedno przestępstwo: jedna ofiara, jeden rodzaj przestępstwa, a więc jedno przestępstwo.

Także penalizacja płacenia za seks wpłynęła na wzrost statystyk.

Szwecja nie publikuje narodowości lub pochodzenia przestępców, dotyczy to także przestępstw seksualnych.

Zgłoszone w Szwecji przestępstwa na tle seksulanym

Źródło: Swedish National Council for Crime Prevention

• Wszystkie przestępstwa na tle seksualnym
• Molestowanie seksualne
• Gwałt
• Przymus i wykorzystywanie seksualne

A co z gwałtami w Malmö?

Według Brå liczba zgłoszonych gwałtów, proporcjonalna do liczby mieszkańców miasta Malmö nie wzrosła gwałtownie po przybyciu największych grup uchodźców.

Liczba zgłoszonych gwałtów na 100 tysięcy mieszkańców wzrastała w 2008, 2010 i 2011, i te liczby były większe od liczby gwałtów zgłoszonych w 2015 i 2016. Na dodatek liczba gwałtów zgłoszonych w obszarze miejskim Malmö nie była wyższa w porównaniu z innymi dużymi miastami Szwecji: Sztokholmem na wschodzie i Göteborgiem na zachodzie.

Przypadki gwałtów zgłaszane w największych miastach
Liczby zgłoszeń na 100 tys. mieszka

Źródło: Swedish National Council for Crime Prevention – Liczby za rok 2016 są szacunkowe.

• Göteborg
• Malmö
• Sztokholm

A jak wypada porównanie z innymi krajami?

Jest bardzo trudno porównać liczbę przestępstw seksualnych i gwałtów, patrząc na statystyki z różnych zakątków globu.

Procedury policyjne i definicje prawne takich czynów bardzo różnią się w poszczególnych krajach i regionach, próba porównania takich statystyk w skali międzynarodowej jest bezwartościowa.

W 2012 ONZ w swoim raporcie porównującym skalę przestępstw seksualnych na świecie ogłosiła Szwecję jako kraj z największą liczbą gwałtów w stosunku do liczby mieszkańców w zestawieniu krajów Europy, i na drugim miejscu w skali światowej. Niestety w raporcie nie ujęto danych z 63 krajów, które takich statystyk nie ogłosiły, między innymi RPA, podczas gdy wcześniejsze raporty odnotowywały w nich wysoką liczbę takich przestępstw.

Ostatnie dane Eurostatu z 28 państw Unii Europejskiej także umieściły Szwecję na pierwszym miejscu.

Jednak agencja Eurostat przestrzega, że powinno wystrzegać się porównań między różnymi krajami z powodu różnic w prawie, rejestrowaniu tego typu przestępstw, wydajności sądów i policji oraz typów przestępstw zaliczanych w danych państwach do kategorii przestępstw seksualnych. Oprócz tego w Szwecji przez ostatnie dwie dekady odbywała się debata publiczna zachęcająca kobiety do zgłaszania przestępstw seksualnych na policję.

Tłumaczenie Artur Osiński

Źródło: BBC, „Reality Check: Is Malmo the 'rape capital’ of Europe?”