„Halo! Tu serce Polski! Tu mówi Warszawa!”

Dwie sanitariuszki i ranny powstaniec (po prawej) z batalionu „Parasol” po wyjściu z kanału na ulicy Wareckiej przy Nowym Świecie (Śródmieście-Północ). Pośrodku stoi Maria Stypułkowska-Chojecka „Kama”. Po prawej Krzysztof Palester „Krzych”. 1 września 1944, fot. Joachim Joachimczyk, źródło: Wikimedia Commons

1944, 1 sierpnia, wtorek, imieniny Piotra i Juliana, wsch. sł. 5.11; zach. sł. 20.44; śr. temp. powietrza 18°C, zachmurzenie duże, lokalne deszcze; stan wody w Wiśle 125 cm…

Za Muzeum Powstania Warszawskiego

Sierpień dziś w mieście rozgorzał,
Na piętrach, dachach, w piwnicach,
Promienny i krwawy jak zorza,
Radością pogonił w ulicach.

Wśród domów okrzykiem – jak surmą,
W zaułkach seriami – jak śmiercią.
Tysiące ruszyły do szturmu
W zwycięstwo. Sierpniowe zwycięstwo.

(…)

 

Warszawa, 1 sierpnia 1944 r.
Edward Eugeniusz Chudzyński „Edward” (1921-1990)  fragment wiersza „Sierpień”

Od bomb i samolotów – wybaw nas, Panie,
Od czołgów i goliatów – wybaw nas, Panie,
Od pocisków i granatów – wybaw nas, Panie,
Od miotaczy min – wybaw nas, Panie,
Od pożarów i spalenia żywcem – wybaw nas, Panie,
Od rozstrzelania – wybaw nas, Panie,
Od zasypania – wybaw nas, Panie… Litania była dosyć długa. Odmówiliśmy ją jednego wieczora. Na głos. Strasznie to chwyciło. Zaczęły ją odmawiać i inne piwnice. Pamiętam, odpisaliśmy ją inżynierowi. Na drugi wieczór ten inżynier spotyka nas i mówi: – Wiecie, panowie, że waszą litanię odmawia w tej chwili półtora tysiąca ludzi w moim bloku.

 

Miron Białoszewski, fragment z książki „Pamiętnik z powstania warszawskiego”

Halo! Tu serce Polski! Tu mówi Warszawa!
Niech pogrzebowe śpiewy wyrzucą z audycji!
Nam ducha starczy dla nas i starczy go dla Was!
Oklasków też nie trzeba! Żądamy amunicji!

 

Zbigniew Jasiński, ps. „Rudy”, fragment wiersza „Żądamy amunicji”

Dni się tak nie rozróżniało za bardzo. Ale to jedno święto – 15 sierpnia (wypadało we wtorek) – nagle postanowiono obejść, uczcić. Na przekór. Od rana. (…) Tym razem czekało się też na Cud nad Wisłą. Też z nimi. Po drugiej stronie. I za Żeraniem. Ale żeby przyszli.

 

Miron Białoszewski, fragment z książki „Pamiętnik z powstania warszawskiego”

Fotografia tytułowa:

Powstanie Warszawskie
Rynek Starego Miasta, Strona Zakrzewskiego, sierpień 1944 r.
fot. Ewa Faryaszewska
Ewa Faryaszewska (10 marca 1920 – 29 sierpnia 1944) kapral Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego, studentka ASP, zajmowała się ratowaniem dzieł sztuki przed grabieżą, wykonała 31 kolorowych fotografii Agfa w pamiętnym sierpniu 1944 roku w Warszawie, źródło: Flickr, Tomasz