Niemcy – po fali uchodźców nadal otwarci

Nastawienie Niemców do uchodźców jest lepsze niż można się było spodziewać.

Berlin, dzielnica Hellersdorf. Fot. Thomas Rossi Rassloff, Flickr 

Przeprowadzone ostatnio w Niemczech badania poziomu wrogości Niemców, i ich nienawistnych zachowań wobec ludzi należących do różnych grup mniejszościowych, wykazały, że wprawdzie społeczeństwo niemieckie jest podzielone jeśli chodzi o światopogląd, ale akurat w tak drażliwym temacie, jakim jest przyjmowanie uchodźców, większość obywateli popiera przyjazną politykę uchodźczą.

Istnieją jednak wyraźne różnice między Wschodnimi i Zachodnimi Niemcami: na wschodzie przypadki ksenofobii, islamofobii, dyskryminacji Romów, azylantów i bezdomnych zdarzają się znacznie częściej niż na zachodzie. Szczególnie uderzające są nienawistne opinie wśród respondentów, którzy sympatyzują z ideologią partii AFD (Alternative für Deutschland – Alternatywa dla Niemiec). Zwolennicy AFD po prostu nienawidzą mniejszości narodowych i według ostatnich badań ta nienawiść stale się pogłębia.

Badania FES (z niem. FES-Mitte-Studie) przeprowadzane są co dwa lata przez Instytut Interdyscyplinarnych Badań Konfliktów i Przemocy (IKG) działający przy Uniwersytecie w Bielefeld, we współpracy z Fundacją im. Friedricha Eberta (FES).

„Gespaltene Mitte – Feindselige Zustände“  (Podzielone Centrum – Wrogie Sytuacje) – pod takim tytułem ukazały się najnowsze rezultaty badań nienawistnych i skrajnie prawicowych zachowań w Niemczech (wyd. Fundacja im. Friedricha Eberta i J.H.W. Dietz Nachf).

Latem 2016 roku większość społeczeństwa wyraziła swoją aprobatę dla przyjmowania uchodźców do Niemiec.
Ponad połowa respondentów (56 procent) uważa przyjmowanie uchodźców za dobre, kolejne 24 procent „pół na pół”, a tylko 20 procent mówi „raczej nie” albo „zdecydowane nie”.

W badanej grupie aż 41 procent pytanych stwierdziło, że angażuje się – albo angażuje się któryś z ich znajomych czy krewnych – w pomoc uchodźcom, zaś 51 procent wybrało odpowiedź „udzielam się niewiele” lub „nie udzielam się wcale”.

Tylko nieliczni wśród respondentów (6 procent) obawiają się zmiany dotychczasowego stylu życia, albo uszczerbku na finansach (7 procent) w związku z pojawieniem się uchodźców w kraju.

Większa część społeczeństwa niemieckiego, z jego pozytywną postawą, spokojem i opanowaniem, gotowością do angażowania się w sprawy uchodźców, staje dziś naprzeciw niedużej, ale głośnej i zdeterminowanej mniejszości, która sprzeciwia się nie tylko uciekinierom, ale deprecjonuje również inne grupy społeczne i ulega skrajnie prawicowej ideologii. Narracja strachu i rzekomego zagrożenia ze strony uchodźców wzmaga niechęć części społeczeństwa do innych mniejszości. Kwestia uchodźców ukazuje istnienie dychotomii między większością tego kosmopolitycznego, tolerancyjnego, dążącego do równowagi społeczeństwa a mniejszością, która otwarcie domaga się wykluczenia obcych grup, głosi nacjonalizm, a nierówność społeczną postrzega jako coś normalnego.

Andreas Zick, współautor wpomnianch badań, zauważył że „Niemcy znajdują się obecnie na rozdrożu: im bardziej jedna grupa obywateli ulega populistycznym argumentom i staje się coraz bardziej agresywna w stosunku do elit i tak zwanych obcych, tym większa grupa angażuje się w sprawy integracji”.

Dla polityków te badania są cenną wskazówką. W przyszłym roku w Niemczech odbędą się wybory i można przypuszczać, że werbowanie wyborców poprzez głoszenie nienawiści wobec uchodźców nie będzie już tak owocne jak do tej pory. To zła prognoza dla AFD, która poparcie zawdzięczała sprzeciwowi wobec liberalnej polityki uchodźczej.

Tłumaczenie i opracowanie Alice Ochmann

Źródło: Friedrich Ebert Stiftung