O liberalizmie

Jerzy Szacki, ur. 6 lutego 1929 w Warszawie, socjolog, historyk myśli socjologicznej, profesor nauk humanistycznych, członek Polskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji naukowych, np. „Historia myśli socjologicznej”, „Liberelizm po komunizmie”. W latach 70 działacz opozycji. Odznaczony, wraz z matką, medalem Sprawiedliwy wśród Narodow Swiata.

Moje względne nawrócenie na liberalizm przyszło wtedy, kiedy zacząłem czytać wszystkie te bzdury, w których dowodzono, jaka to okropność. Im więcej czytałem o tej straszliwej grozie, jaka nad Polską zawisła, tym bardziej byłem przekonany, że liberalizm jest nam jednak potrzebny. Po ukazaniu się mojej książki „Liberalizm po komunizmie” poinformowano mnie, że Jan Paweł II chciałby ze mną porozmawiać na jej temat. Porozmawialiśmy, bardzo miło zresztą. Co jednak było główną treścią tej rozmowy? Wyraz głębokiego zawodu papieża, że jak to ujął, „Pan też należy do tej liberalnej ferajny”.

Kultura Liberalna, 2011

Można sobie darować ogólniki, mówiące o tym, że „liberał to człowiek, który wierzy w wolność”, a „liberalizm to połączona z gotowością do działania wiara w metody i programy, których celem jest zapewnienie jednostkom ludzkim większej wolności”. Dopiero pięć ostatnich słów drugiego z cytowanych zdań wprowadza informację rzeczywiście istotną i wychodzącą poza to, co wynika z etymologii słów „liberał” i „liberalizm”: chodzi o ludzi i n d y w i d u a l n y c h, nie zaś śrubki jakiegoś Wielkiego Mechanizmu czy też komórki takiego czy innego „organizmu społecznego”, który mógłby mieć jakieś własne cele i potrzeby, niesprowadzalne do celów i potrzeb jednostkowych, a nawet z nim sprzeczne.

„Liberalizm po komunizmie”, 1994

Jerzy Szacki
Gazeta Wyborcza, „Szacki: Wszystko już się zdarzyło”